Een vanggewas na mais is verplicht op zand- en lössgrond om stikstofuitspoeling te beperken. Maar een vanggewas draagt ook bij aan het behoud van bodemvruchtbaarheid en het op peil houden van de maisopbrengst. Een goed vanggewas is dus meteen een groenbemester.
Als vanggewas in de maisteelt zijn vooral granen en grassen bruikbaar. Na de oogst inzaaien is de meest voorkomende methode bij het telen van een vanggewas. Kies wel het passende vanggewas. Wanneer aaltjes een knelpunt zijn, is wintertarwe, wintergerst of triticale de beste optie als vanggewas. Alleen bij vroeg inzaaien zijn bladrammenas en bladkool een optie. Bij late zaai is alleen rogge een goede optie.
Zaai het vanggewas, bij inzaaien na de oogst, zo snel mogelijk na de maisoogst. Later zaaien resulteert in twee kg stikstof per hectare per dag minder opname en minder nalevering. Zaai het vanggewas bij voorkeur voor half september en gebruik voldoende zaaizaad. Kies dus een vroeg maisras voor een geslaagd vanggewas. Ook voor het zaaien van het vanggewas is een goed zaaibed nodig. Het ingezaaide vanggewas moet vroeg in het voorjaar weer worden ingewerkt, voordat de hergroei begint. Laat inwerken zorgt voor drogere omstandigheden en minder nalevering van stikstof voor het volggewas.
Vanggewas verbetert bodemkwaliteit
Een geslaagd vanggewas geeft ongeveer 500 kilogram effectieve organische stof. Deze organische stof is zeer welkom omdat de teelt van snijmaïs gemiddeld genomen een negatieve organische stofbalans heeft. Daardoor blijft de bodemvruchtbaarheid beter behouden met de teelt van een vanggewas.
Daarnaast zorgt het vanggewas voor een betere draagkracht en vochtvasthoudend vermogen van de bodem, waardoor een perceel beter berijdbaar is en minder droogtegevoelig. Tot slot levert het vanggewas stikstof voor een volgteelt waardoor daar meer stikstof beschikbaar is. De voordelen bouwen zich langzaam op en zijn niet direct zichtbaar.
Kosten en opbrengsten van een vanggewas
De kosten van een goed geteeld vanggewas liggen tussen de 100 en 250 euro per hectare, afhankelijk van het gekozen vanggewas en de bewerkingen die voor zaai en inwerken nodig zijn. De opbrengsten van een vanggewas zijn moeilijker te bepalen. De schatting is dat ongeveer 100 euro per hectare bespaard kan worden op de kalibemesting door beperking van de kali-uitspoeling in de winter.
Op langere termijn verwachten de experts van de Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen dat de opbrengst van de maïs met 5 tot 10 procent stijgt wat ongeveer 100 tot 250 euro per hectare oplevert. De haalbare winst is dus 100 euro per hectare.
Vanggewas na de oogst inzaaien of onderzaaien
Wanneer de maïs maximaal 40 cm hoog is kunnen, door onderzaai, grassen als vanggewas gezaaid worden. Na de oogst ontwikkelt het ‘onderzaai-vanggewas’ zich sneller en produceert ze meer organische stof.
Een vanggewas ‘onderzaaien’ maakt een latere oogst mogelijk zonder in te leveren op het effect van het vanggewas en heeft daarom de voorkeur boven inzaai na de maisoogst. Onderzaai kan alleen met grassen. Het gras kan, of rond het maïs zaaien gezaaid worden, of ongeveer zes weken na zaai van de mais vlak voor het sluiten van het gewas.
Onderzaai met gras is geen goede keuze wanneer aaltjes een knelpunt zijn en wanneer er een groot risico is op spoorvorming bij de oogst. Inzaaien van het vanggewas na de oogst is dan een betere methode.
Bovenstaande is een samenvatting van een presentatie die Janjo de Haan van WUR-PPO in februari gaf op een themabijeenkomst van het CBGV.
